เทศกาลเก็บเห็ดถอบเริ่มขึ้นเมื่อผ่านร้อนมาได้ แล้วฝนก็ตกติดต่อกันอยู่หลายวัน เพื่อนเก่าสมัยเรียนอยู่ป. 3 เจอกันที่ตลาดเมื่อวันก่อน ขณะที่กำลังยืนถามราคาเห็ดถอบที่เขาซื้อขายกันอย่างคึกคัก ชาวบ้านชาวสวนมีรายได้เสริมกันถ้วนหน้า เพราะปีนี้เห็ดถอบออกมากกว่าปีไหนๆ เขาขายกันราคาลิตรละ 80 บาท เมื่อแรกออก ขายกันลิตรละตั้ง 200 บาท
ที่มีราคาแพงเพราะเจ้าเห็ดถอบนี่มันมีกลิ่นหอม รสอร่อยและใช่ว่าจะได้รับประทานกันทุกปี มิหนำซ้ำการเก็บเห็ดถอบต้องใช้ศิลปะชั้นสูงในการเก็บ(เพื่อนเขาว่าอย่างนั้น)
ต้องอาศัยสายตาที่ว่องไว แหลมคมสังเกตดินใต้พุ่มไม้ สังเกตภูมิประเทศ ใช้วิจารณญาณในการวิเคราะห์ดินฟ้าอากาศ การเดินหาผืนป่าที่จะมีเห็ดถอบ ต้องเป็นป่าโปร่งที่เคยถูกไฟเผาเมื่อปีก่อน ต้องอาศัยภูมิปัญญาในการทำตะขอคุ้ยเขี่ยค้นหา และเก็บเห็ดไม่ให้แตกเพราะมันเปราะ ไม่ให้ดำเพราะเปื้อนดิน
ในขณะที่กำลังต่อราคากันอยู่ เพื่อนก็เข้ามาทักและชวนไปเก็บเห็ดถอบ(เห็ดเผาะ)ด้วย จึงตกลงทันที เพราะตนเองเกิดที่นี่ โตที่นี่ และคงจะตายอยู่ที่นี่ ไม่เคยไปเก็บเห็ดในป่ากับเขาสักครั้ง
ตอนเป็นเด็กแม่เคยพาไปหนหนึ่ง แต่ความที่เป็นคนซุ่มซ่ามจึงไปเตะโดนรังต่อเข้า โดนต่อยไปสามที่ มือ น่องและข้อเท้าบวมเป่ง เจ็บมากจนซึมและเหงาไปเลย คณะที่ไปเก็บเห็ดด้วยกันครั้งนั้นจึงหมดสนุกเพราะห่วงว่าจะเป็นอะไรมาก แม่จึงไม่พาไปอีกเลย
เห็ดถอบหรือเห็ดเผาะนั้นเกิดใต้ดิน ดอกเห็ดอ่อน เป็นก้อนกลม เมื่อแก่โผล่ขึ้นมาเหนือดิน เปลือกนอกแข็ง แล้วแตกออกเป็นแฉกคล้ายดาว กลางดอกเห็ดเป็นถุงกลม มีสปอร์สีน้ำตาล ดอกอ่อนต้มสุกแล้วกินได้ (พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๔๒)
การไปเก็บเห็ดป่านั้นสนุก เพราะไปกันเป็นกลุ่ม ต้องไปเป็นคณะ มีผู้นำที่รู้จักผืนป่านั้นดี เพราะจะได้ไม่หลงป่า การเก็บจะถ้อยทีถ้อยอาศัยกัน ห่างกันปุ๊ปก็จะกู่หากันทันที จขบ. ติดตามเพื่อนต้อยๆ เพราะหาไม่เป็น เพื่อนจะเรียกหาให้ไปดูตัวอย่างดินที่แตกเพราะมีเห็ดอยู่ข้างใต้
กว่าจะดูและหารอยแตกได้เองโดยไม่ต้องให้ใครชี้ให้ดูก็นานโข
ต้องดูตัวอย่างจากเพื่อนเขาอยู่หลายครั้ง
เมื่อเจอรอยแตกของผิวดิน ก็ใช้ตะขอค่อยเขี่ยดินออก จะพบ
ดอกเห็ดกลมๆสีขาว
เขี่ยออกมาเก็บใส่กระทงใบตองหรือข้องไว้
ดอกเห็ดสีขาวกลมมนบางรอยแตกมีตั้งสามสี่ดอก
สังเกตตามใต้พุ่มไม้ นี่คือรอยแยกที่เห็นดอกเห็ดโผล่ขึ้นมา
รีบใช้ตะขอเขี่ยทันทีเดี๋ยวมีคนมาแย่ง โชคดีรอยนี้มีตั้งห้าดอก
ดอกโตและยังอ่อนอยู่ ดอกอ่อนจะอร่อยกว่าดอกที่แก่แล้ว
ดอกนี้โผล่ขึ้นมาเพราะน้ำฝนชะเอาดินที่ปกคลุมอยู่ไปแล้ว เพื่อนเขาเรียกว่า เห็ดมันเขิน(ภาษาเหนือแปลว่า โผล่หรือตื้นจนเขิน)
ตะขอก็ทำง่ายๆ คือเอามีดเก่าหรือเหล็กเผาไฟแล้วงอให้เป็นตะขอ ใส่ด้ามให้มันด้วย จะเป็นไม้หรือเป็นท่อพลาสติกก็ได้
พอเห็นรอยแตกแบบนี้ เชื่อได้เลยว่าข้างใต้มีเห็ด
ตะขอใช้ประโยชน์ได้ตอนนี้
ใช้มอเตอร์ไซค์ไปกัน
ดีกว่าใช้รถยนต์เพราะเข้าไปในป่าลึกได้
นี่คือผลงาน กว่าครึ่งที่แย่งของเพื่อนมาได้
ล้างสะอาดแล้วก็นำไปต้มเกลือ กินเล่นๆหรือจิ้มกับน้ำพริกกินกับข้าวก็อร่อย
เห็ดถอบ พืชที่เป็นอาหารชั้นดีที่คนมีอันจะกินเท่านั้นที่จะได้กินทุกปี คนจนมีแต่ได้เก็บและเก็บได้ แต่ไม่ได้กิน ปีไหนที่เห็ดออกน้อยจะขายได้ราคาแพงพวกเขาจะหามาขายและ ไม่ยอมกิน.
ขอบคุณกัลยาณมิตรที่ให้ข้อมูล
ธรรมรักษาทุกท่าน